علت سرفه های طولانی مدت

سرفه یکی از شایع ترین شکایت های بیمارانی که به پزشک مراجعه می کنند سرفه می باشد. در طب تنفس حدود 40% از کارها مربوط به همین مورد می شود.

سرفه حاد به سرفه ای گفته میشود که کمتر از سه هفته پیش رخ داده و اغلب بعلت عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است. سایر علل شامل بیماری های مزمن ریوی ، پنومونی و آمبولی ریوی است.

اگر بیشتر از سه هفته و کمتر از هشت هفته طول بکشد سرفه نیمه حاد گفته میشود. و اگر بیش از هشت هفته طول بکشد به آن سرفه مزمن گویند. زنان بیشتر از مردان سرفه می کنند و رفلکس  بیشتری دارند.

مکانیسم آن از رسپتور های واقع در اپیتلیوم غالبا شروع میشود. این رسپتورها در مری، پرده اطراف قلب ، دیافراگم ، و معده هم وجود دارند. این رسپتور ها در تماس با سرما ، اسید ، گرما حساس هستند. رسپتور های مکانیکی هم که به محرک هایی چون لمس ، و جابجایی حساس هستند در تراکئوفارنژیال ، و حنجره قرار دارند.

تحریکات این رسپتور های از طریق عصب واگ به مرگز سرفه در مدولا ساقه مغز منتقل میشود که خود این مرکز تحت کنترل قشر مغز نیز هست.ساقه مغز هم یک سیگنال عصبی تولید می کند که از طریق عصب واگ ، عصب فرنیک و اعصاب نخاعی به عضلات تنفسی منتقل میشوند و سرفه ایجاد میشود

علت یابی

شایع ترین علت سرفه مزمن سندرم مجاری هوائی فوقانی ناشی از PND ، آسم و رفلاکس معده به مری می باشند. یک علت شایع دیگر ، مواردی هستند که بدنبال یک عفونت دستگاه تنفسی ایجاد شده و یک سیر نیمه حادی دارند. این نوع غالبا خود بخود بهتر میشوند.

در برخی موارد ممکن است بدنبال استفاده از داروها ایجاد شود که شایع ترین آنها ACE Inhibitor ها هستند.

سایر علل کمتر شایع ائوزینوفیلیک برنکاتیس ، برونشیت مزمن، برونشکتازی ، نئوپلاسم و جسم خارجی است. علل پارانشمی ریه هم شامل آبسه ریوی و بیماری های پارانشیمی ریه میباشند. در بین 75 تا 90% از موارد سرفه مزمن علت کشف میشود.  اما در عده کوچکی علت یافت نمیشود و ترم Chronic idiopathic cough      استفاده میشود و علت را بیش از حد بودن رسپتور های می دانند.

سندرم سرفه راههای هوایی فوقانی

مطالعات نشان می دهد که عامل شایع این نوع سرفه ترشحات پشت حلق میباشد. علت این ترشحات شامل ألرژی ، رینیت وازوموتور و رینیت غیر آلرژیک فصلی ،التهاب حلق و حنجره و سینوزیتیس می باشند. این ترشحات رسپتور های حلق را تحریک کرده و سرفه تولید میشود.

علامت شایع این ترشحات شامل یک احساس چکیدن مایع پشت گلو، ترشحات بینی و صاف کردن مکرر گلو است. عدم وجود این علائم دلیلی بر رد ترشحات پشت حلق نیست چرا که ممکن است این حالت بدون علامت باشد. در معاینه ظاهر سنگ های روی خیابان حلق و وجود ترشحات پشت حلق می باشد.

بهترین راه تشخیص پاسخ به درمان است. یک درمان آزمایشی بهتر است انجام شود پیش از اینکه تست های گسترده ای برای بیمار خواسته شود. استفاده از یافته های رادیولوژیک مگر اینکه بیمار به دارو جواب ندهد لزومی ندارد.

آسم دومین علت شایع سرفه های مزمن است و شایع ترین علت آن در کودکان می باشد. معمولا این نوع همراه علائم دیگری مثل خس و خس و تنگی نفس هستند. می تواند البته ناشی از cough variant asthma باشد. این حالت معمولا به آسم ختم میشود.

تشخیص آسم زمانی که بیمار آتوپی باشد یا سابقه آسم در فامیل داشته باشد مطرح میشود. سرفه های آسمی ممکن است فصلی باشند ، و یا بدنبال یک عفونت مجاری فوقانی ایجاد شوند و یا حتی ممکن است در تماس با هوای سرد ، و خشک ،  عطر و یا تماس با قارچ ها ظاهر شوند. سرفه ای که همراه خس خس و تنگی نفس باشد و یا در پی استفاده از داروهای بتا بلوکر ایجاد شوند ، بعلت آسم باید تصور شود.

در برخی موارد ممکن است همراه با علائم انسداد راههای هوایی برگشت پذیر ظاهر شوند. در سایر بیماران اسپیرومتری نرمال است اما حساسیت بیش از حد راههای هوائی با تست های تحریکی نشان داده میشود. اما هر بیمار  با سرفه که برگشت پذیری راههای هوائی را نشان بدهد و یا  تست تحریکی مثبت شود را نمی توان آسمی تلقی کرد. بهترین راه اثبات آسم در این بیماران جواب دادن به دارو های آسمی می باشد.

بیماران آسمی معمولا برونشیت ائوزینوفیلی دارند. تشخیص برونشیت ائوزینوفیلی غیر آسمی وقتی است که بیمار آتوپیک با سرفه مزمن و خلط ائوزینوفیلی در عدم وجود حساسیت زیاد راههای هوایی را داشته باشیم.

eNO     یک شاخص ی که می تواند بیماران با برونشیت ائوزینوفیلیک  که به درمان استروئید استنشاقی جواب می دهند را نشان بدهد. میزان ائوزینوفیل های خلط با این پارامترتناسب دارند. اما برخی مطالعات نتایج متناقضی را نشان داده امد.

ریفلاکس گاسترو ازوفاژیال عامل اصلی در 30 تا 40%  موارد میباشد. گرچه خیلی از بیماران از علائم ترش کردن شاکی هستند اما 40% از این بیماران بی علامت هستند.دلایل اصلی در این بیماران شامل تحریک رسپتورهای مجاری هوایی فوقانی مثلا در لارنگس ، آسپیراسیون محتوای معده که مجاری تحتانی ریه را تحریک می کند.

یک رفلکس تحریک سرفه ازوفاژیال – تراکئوبرونکیال است که بعلت رفلاکس اسید به داخل قسمت تحتانی مری ایجاد میشود. این رفلکس با استفاده از آترونت یا لیدوکائن موضعی در مطالعه ای بر طرف میشد.

برای اثبات این موضوع می توان از تست بلع باریم استفاده کرد. اما در اغلب بیماران تست منفی میشود و بر عکس بسیاری از بیماران با رفلاکس سرفه ندارند. تست ارزیابی اسیدیته مری  24 ساعته و نسبت آن با سرفه خیلی کمک کننده است. اما برخی از این بیماران با حداکثر درمان ریفلاکس هم سرفه اشان حل نمیشود.

اختلال حرکتی در مری هم بدون رفلاکس در بیماران با سرفه مزمن هم دیده میشود.

 

رفلکس لارنگو فارنژیال حرکت برعکس محتویات معده به داخل حنجره و فارینگس می باشد. اغلب بیماران از این موضوع اطلاعی ندارند و فقط 35% ترش کردن را گزارش می کنند. علائم شامل اختلال صدا ، کلفت شدن صدا ، سرفه مزمن، دیسفاژی ملایم و پاک کردن گلو بدون ترشح می باشند.

این بیماری مربوط به ناهنجاری اسفتکتر فوقانی  ازوفاژ می باشد. و غالبا در حالت ایستده و ورزش رخ می دهد. GERD     اما مربوط به اختلال در اسفتکتر تحتانی ازوفاگوس می باشد و رفلاکس در حالت خوابیده ایجاد میشود.

این بیماری به نسبت با اختلال حرکتی مری کمتری همراه است. این حالت را می توان با لارنکوسکوپی تشخیص داد و بیمار را روی درمان گذاشت.

 

بیماران عزیز از این پس می توانید با مراجعه به بخش ویزیت آنلاین، براحتی معاینه و سوالات خود را از دکتر مهسا موسوی فوق تخصص بیماری های ریوی بپرسید.

عفونت های دستگاه تنفسی

سرفه بمدت بیش از هشت هفته پس از یک عفونت راههای  هوایی فوقانی رخ می دهد. این حالات بخصوص در زمان شیوع مایکوپلاسما ، کلامیدیا پنومونی وبورتدلا پرتوزیس  اتفاق می افتد. علل مختلفی موجب سرفه در این حالت میشوند

ترشح پشت حلق که رسپتور های راههای هوائی فوقانی را تحریک می کنند. آنتی هیستامین-دکونژکتانس می تواند موثر باشد

افزایش حساسیت اعصاب هوایی که بصورت آزمایشی با کاپسا یسین استنشاقی موجب ایجاد سرفه میشوند ، ممکن است در عفونت های هوایی ایجاد شود. در عفونت هایزویروسی اعصاب زیر اپیتلیوم ممکن است تحریک شوند.

افزایش تحریک پذیری راههای هوایی بدنبال یک عفونت ویروسی.

سیاه سرفه شایع است ولی کمتر تشخیص داده میشود. شیوع این بیماری در دههدهای اخیر زیاد شده است.

همچنین عفونت باکتری های راههای هوائی فوقانی در عدم وجود برونشکتازی که به آنتی بیوتیک ها شدید پاسخمی دهند نیز باید از علل سرفه محسوب شوند.در این نایاز با برونکوسکوپی و فرستادن ترشحات برای آزمایش میکروب داریم.

ACE inhibitor      ها :

در 15% از بیمارانی که این دارو ها را دریافت می کنند سرفه اتفاق می افتد. علت گفته شده تجمع برادی کینین می باشد که فیبر های C     در راههای هوائی را تحریک می کنند .

کسانیکه با AT 2 receptor blocking      درمان میشوند مبتلا به سرفه نمی شوند. مثلا میزان سرفه با لوزاتان در بیماران دریافت کننده و مردم عدی در یک مطالعه مساوی بودند. 3%.

معمولا در طی یک هفته از شروع دارو سرفه شروع میشود ولی سرفه می تواند تا با تاخیر شش ماهه هم اتفاق بیوفتد

غالبا با احساس خارش در گلو همراه است

معمولا در طی یک تا چهار روز از قطع دارو از بین می رود

معمولا سرفه با شروع مجدد ACE inhibitorها دومرتبه شروع میشود

در زنان از مردان شایعتراست

معمولا شیوع سرفه بخاطر مصرف این دارو ها در آسماتیک ها و  غیر آسماتیک یکسان است

از هر ده نفر یک نفر ممکن است علائمش بهمراه تنگی نفس و برونکواسپاسم باشد

برونشیت مزمن

وجود سرفه و خالط در اغلب روز های حداقل در یک دوره سه ماهه برای دو سال متوالی را برونشیت مزمن می گویند. معمولا بیمار سیگاری است  ود رعده ای کمی علت گرد و خاک و دود می باشد. یکی از شایع ترین علل سرفه میباشد . ولی باید توجه کرد که اکثر بیماران برونشیتی برای سرفه خود به پزشک مراجعه نمی کنند ولی بهر حال عامل 5% از سرفه ها میباشد.

سرفه خلط های شفاف ی ایجاد می کند و در صورت خلط چرکی باید عفونت را درمان کرد.

برونشکتازی

سرفه یکی از اصلی ترین علائم برونشکتازی است و عامل 4% از سرفه های مزمن می باشد. اغلب توام با خلط زیاد است که می تواند چرکی هم بشود. اسکن ریه بخوبی ضایعات برونشکتاتیک را نشان می دهد. وقتی برونشکتازی ثابت شد ، اگر ضایعات لوکال باشد علتش غالبا عفونت های مکرر ریه است. ضایعات متعدد برونشکتازیک بخصوص در خانم میانسال باید ما را بفکر سل های غیر تیپیک بیندازد مثل MAC بیندازد. اگر برونشکتازی منتشر باشد باید سیستیک فیبروز ، یا نقص ایمنی را در نظر داشت.

سرطان

در حالات زیر با مشکوک به سرطان شد

سرفه جدید و یا اخیر

سرفه ای که بیش از یک ماه طول بکشد

خلط خونی

Non asthmatic eosinophilic bronchitis

یکی از علل سرفه غیر خلطی است.  این بیماران معمولا آتوپی دارند( مثلا درماتیت ، آلرژی بینی و چشم و پلیپ ). میزان ائوزینوفیل خلط بالا ست. ولی هیپر سنسیتیویتی راههای هوایی ندارند. همین حالت اگر توام با هیپرسنسیویتی راههای هوایی باشد بنام Cough –variant asthma است. جهت تشخیص این بیماری باید بیوپسی از راههای هوائی انجام شود. اما می توان یک دوره درمانی استروئید استنشاقی به بیمار بدهیم که این بیماران بخوبی به آن جواب می دهند. توجه داشته باشیم که در آسم ضخیم شدن غشا مخاط و ماست سل ها هم در بیوپسی راههای هوائی علاوه بر ائوزینوفیل ها دیده میشوند. ممکن است این بیماران بسمت آسم بروند 13% ، ممکن است بدون علامت بمانند 32%  ، و ممکن است دائما علامت دار باشند 55%.

پنومونی آسپراسیون را در افراد پیر باید در نظر داشت. این بیماران را باید به متخصصین گفتار درمانی ارجاع داد.

تراکوئومالاسیا هم باعث کولاپس راههای هوائی می شود نیز از علل نادر سرفه در افراد سیگاری و بهمراه علائم انسداد راههای هوائی ، می باشد.

نوروپاتی حسی لارنکس هم از علل نادر سرفه است که باید الکترومایوگرافی لارنجعال یا با ویدئواسترابوسکوپی تشخیص داد. در بیماران 18-26 سال دیده میشود.

ممکن است بزرگی تونسیل ها بصورت مزمن سرفه ایجاد کند.

در بیمارانی که سرفه اشان بیش از 8 هفته به درازا می انجامد باید حتما عکس رادیوگرافی انجام داد.

مسئول 90% از سرفه شامل :، Asthma, GERD  ،Upper airway cough syndrome

می باشد. 

 

 دکتر مهسا موسوی، فوق تخصص بیماری های ریه و آسم

دارای بورد فوق تخصصی، عضو انجمن متخصصان ریه اتحادیه اروپا و ایران

لازم به ذکر است که خدمات اسپیرومتری، برونکوسکوپی، تست خواب و توراسنتز مایع پلور(کشیدن آب ریه) توسط پزشک انجام میشود

جهت هماهنگی با مطب تماس بگیرید

آدرس مطب : مشهد- میدان ده دی-خیابان رازی غربی- بین راضی 8 و 10- ساختمان پزشکان آریا – مطب دکتر مهسا موسوی

شماره تماس : 38584681-051

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه × 3 =

دکمه بازگشت به بالا