گرفتگی صدا و راههای درمان آن

گرفتگی صدا یکی از اولین و واضح‌ترین علائم سرماخوردگی است و علاوه بر این، ممکن است خیلی جاهای دیگر هم با آن مواجه شویم. وقتی صدایمان از نظر تُن، بلندی، زیر یا بم بودن و دیگر ویژگی‌ها از حالت عادی خودش فاصله بگیرد، ما احتمالا دچار نوعی «اختلال صدایی» هستیم. از آن جایی که گفتار، راه ارتباطی ما با دنیاست و مسیر اصلی گفتار هم صداست، مهم است که دلایل اختلالات آن را بشناسیم و تشخیص بدهیم. در این مطلب چند علت گرفتگی صدا را بررسی می‌کنیم و مسیرهای درمانی هر کدام را خیلی کوتاه شرح می‌دهیم. اگر علامتی دارید که شما را نگران کرده است،  خواندن این مطلب به احتمال زیادی به شما کمک خواهد کرد.

گرفتگی صدا چیست؟

گرفتی صدا یا دیسفونیا، به حالتی گفته می‌شود که در آن صدا به نظر خشن، تحت فشار و غیرعادی می‌رسد. وقتی با صدای گرفته صحبت کنید، انگار در حال نفس نفس زدن هستید. بلندی و فرکانس صدا هم تغییر می‌کند و ممکن است گفتن هر کلمه، تبدیل به یک چالش شود. گرفتگی یک «اختلال صدایی» محسوب می‌شود.

علائم اختلال یا گرفتگی صدا

اگر صدایتان با حالت عادی خود متفاوت شده و در حرف زدن و صاف گردن گلویتان دچار چالش هستید، ممکن است این علائم را هم ببینید:

• لرزش صدا
• کلفت شدن صدا (دلیل صدای خشن در موارد شدید همین است)
• احساس فشار و ناتوانی هنگام صحبت
• صدای ضعیف و زمزمه‎مانند
• نفس نفس زدن
• آرام‎تر یا بلندتر شدن تُن صدا
• زیر و بم شدن غیرطبیعی صدا

گرفتگی صدا ممکن است علامتی از آلرژی، سرماخوردگی یا آنفولانزا باشد

بسیاری از بیمارانی که به دنبال درمان گرفتگی صدا به پزشک مراجعه می‎کنند، مبتلایان به سرماخوردگی و مشکلات مشابه آن‌ هستند. وقتی سرماخوردگی شدید می‎شود، تارهای صوتی ورم می‌کنند و ادامه یافتن این ورم، مشکلی به نام «لارنژیت» یا التهاب حنجره ایجاد می‎کند. وقتی سرماخوردگی یا آلرژی‌تان باعث می‎شود سرفه کنید، شما در واقع دارید به شدت گلو و حنجره خودتان را تحت فشار می‎گذارید و تارهای صوتی آسیب می‎‏خورند. اگر لارنژیت درمان نشود، در طولانی‌مدت می‎تواند روی صدا تاثیر بگذارد و در موارد شدید، توانایی بلند حرف زدن یا آواز خواندن شما را از بین ببرد. خیلی اوقات علت گرفتگی صدا در کودکان، چیزی نیست به جز سرماخوردگی.

 

فلج یا ضعف تارهای صوتی، موجب گرفتگی صدا می‌شود

تارهای صوتی مثل دیگر بافت‌ها و اندام‌های بدن، می‎تواند دچار ضعف یا به کل فلج شوند. دلیل این مسئله عفونت‎های ویروسی خاص یا آسیب دیدن عصب در جراحی، بخاطر سکته یا تحت تاثیر سرطان است. اگر یک یا دو تار صوتی شما به مرحله فلج برسند، تنفس دچار خس خس و سختی می‎شود. اگر تارها ضعف داشته باشند، صدای شما ضعیف می‌شود و موقع حرف زدن نفس نفس خواهید زد. گفتاردرمانی و جراحی می‎توانند به رفع این مشکل کمک کنند.

رشد بافت اضافی به تارهای صوتی فشار وارد می‌کند

در بعضی از افراد، روی تارهای صوتی گلو بافت اضافی (به دلایل مختلفی) رشد می‎کند و جلو عملکرد عادی آن‏‌ها گرفته می‎شود. این رشد غیرعادی ممکن است کیست‎های پراز مایع، برجستگی‌های زگیل‌مانند (پاپیلوما) یا نودول ایجاد کند. اما بافت اضافی دقیقا ناشی از چیست؟ این بافت می‎تواند بخشی از بافت آسیب‌دیده (و ترمیم‌نشده) خود گلو باشد، اِسکار یا پولیپ باشد، یا حتی آن چیزی که اصطلاحا به آن وِب (web) گفته می‎شود. سرطان‌های گلو و دهان هم موجب ایجاد بافت اضافی و در نتیجه گرفتگی صدا و اختلال در صحبت شوند.

بیماران عزیز از این پس می توانید با مراجعه به بخش ویزیت آنلاین، براحتی معاینه و سوالات خود را از دکتر مهسا موسوی فوق تخصص بیماری های ریوی بپرسید.

گرفتگی صدا ممکن است ناشی از مشکلات عصبی یا هورمونی باشد

بعضی از بیماری‎ها، روی اعصاب کنترل‌کننده تارهای صوتی تاثیر می‏گذارند. ام اس، میاستنی گراویس (ضعف شدید عضلانی)، پارکینسون، بیماری‌های نورون حرکتی و هانتینگتون از جمله این موارد هستند. همچنین گاهی جراحی یا لارنژیت موجب آسیب همیشگی به تارهای صوتی می‎شوند. اختلالات هورمون تیروئید، هورمان‌های زنانه و مردانه و هورمون‎های رشد هم اختلال صدا ایجاد می‎کنند.

استفاده نامناسب از صدا، باعث گرفتگی و آسیب به آن خواهد شد

صحبت کردن به صورت غیرعادی، گرفتگی صدا را به دنبال دارد؛ مثلا وقتی کسی بیشتر از حد عادی صحبت کند، بیشتر از صحبت کردن داد بزند، سرفه‏‌های شدید داشته باشد و…  این کارها، در تارهای صوتی افراد پولیپ و گره ایجاد و جنس صدا را عوض می‎کند. گاهی حتی ممکن است تار صوتی پاره شود، خونریزی (هموراژ) کند و صدای فرد از دست برود.

 

بسیاری از سیگاری‌ها صدایی گرفته دارند

عادت سیگار کشیدن، وقتی طولانی و همیشگی شود روی تارهای صوتی تاثیر می‌گذارد. این تاثیر در واقع نوعی از همان رشد بافت اضافی روی تار صوتی است که آن‌ها را متراکم و سفت می‎کند (حالتی که به آن پولیپوئید کوردیت می‏‎گوییم). صدای این افراد بم و خش‌دار است. البته اگر پولیپ‌های روی تار صوتی بزرگ شوند، ممکن است راه هوا را مسدود کرده و در تنفس فرد اختلال ایجاد کنند.

روش‌ تشخیص گرفتگی صدا

قبل از شروع درمان، ابتدا باید مشخص شود که گرفتگی صدای هر فرد به چه دلیلی است. در بسیاری از مواقع تنها با دیدن علائم ظاهری می‌شود روی علت اصلی دست گذاشت، اما گاهی کار پیچیده‌تر است. روش‌های مختلف تشخیص علت گرفتگی، عبارت‌اند از:

• لارینژوسکوپی: این روش دو نوع دارد: غیرمستقیم و فایبراوپتیک. در لارینژوسکوپی غیرمستقیم، پزشک یک آینه کوچک را در قسمت عقبی گلو نگه می‎دارد و روی آن چراغ قوه می‎اندازد تا وضعیت تارهای صوتی را دقیقا ببیند. در لارینژوسکوپی فایبراوپتیک، یک اسکوپ کوچک که نور رویش نصب شده از طریق بینی به گلو وارد می‎شود.
• الکترومیوگرافی لارنژیال: نوعی تست ویژه است که فعالیت الکتریکی عضلات گلو را می‌سنجد. در این روش، یک سوزن بسیار نازک که متصل به حسگر کامپیوتری است، در بعضی از عضلات گردن وارد می‎شود و مشکلات عصبی این ناحیه را مشخص می‌کند.
• عکس‌برداری: MRI و دیگر روش‌های تصویربرداری می‎توانند بافت‎های گلو (و اطراف تارهای صوتی) را به وضوح نشان بدهند و در تشخیص به پزشک کمک کنند.

درمان گرفتگی صدا

برای درمان و تشخیص گرفتگی صدا، ابتدا باید تاریخچه بیماری‌های هر فرد و سبک زندگی او دقیقا بررسی شود. در این صورت است که پزشک می‌تواند بفهمد که دقیقا چرا تارهای صوتی دچار مشکل شده‌اند و چه دارو یا مسیر درمانی برای برگشتن صدا به حالت عادی نیاز است. بعضی از روش‌های درمانی را در این قسمت بخوانید:

• درمان گرفتگی بر اثر سرماخوردگی یا آنفولانزا: وقتی این گرفتگی در اثر سرماخوردگی، آلرژی یا بیماری‌های مشابه باشد، با داروها و مکمل‌های عادی این بیماری‌ها رفع می‌شود. همچنین خیلی از افراد برای بهتر شدن صدایشان ترکیباتی از عسل و آبلیمو با آب گرم را مصرف می‌کنند (که فقط در موارد خفیف مفید هستند). همچنین خوردن یک قاشق عسل در روز، یک درمان طب سنتی گرفتگی صدا محسوب می‎شود.

• درمان گرفتگی بر اثر هموراژ یا خونریزی تارهای صوتی: این نوع گرفتگی باید فورا درمان شود. اگر هموراژ در اثر خونریزی شریان‌های اطراف تار  باشد، جراحی به نام میکرولارینژوسکوپی انجام می‌شود. اگر هموراژ در یک نقطه واحد ایجاد شده و جدی نباشد، پزشک استراحت کامل (صحبت نکردن) را توصیه می‏‎کند تا خونریزی دوباره جذب شود.
• درمان گرفتگی برای سیگاری‌ها: اگر سیگار می‎کشید برای پیشگیری گرفتگی صدا، بهتر است همین الان برای ترک آن برنامه‎ریزی کنید. در طول فرایند ترک کردن، آب زیادی بنوشید و هیدراته بمانید. این کار تارهای صوتی را نرم نگه داشته و سرعت بهبود آن‌ها را بیشتر می‌کند. اگر هنوز صدایتان تغییر نکرده، برای پیشگیری گرفتگی صدا تعداد سیگارهای روزمره خودتان را کم کنید.
• درمان گرفتگی بر اثر ضعف: ضعف و فلج تارهای صوتی گاهی خود به خود و در اثر رفع عامل ایجادکننده، برطرف می‎‌شود. پزشکان راه‌های دیگری مثل گفتاردرمانی (برای بازگرداندن ارتباط بین زبان و مغز)، جراحی و تمرین‌های مختلف صدایی را هم تجویز می‌کنند.
• درمان گرفتگی بر اثر مشکلات عصبی و هورمونی: هورمون‌تراپی و دارو، در رفع گرفتگی‌های هورمونی و عصبی تاثیر بسیار خوبی دارند. پزشک متخصص شما بعد از آزمایش‌های مختلف (خون یا تست‎های عضلانی) مشکل را پیدا کرده و بعد داروهایی تجویز می‎کند که سطوح هورمون‌ها به حالت عادی برگردند. همچنین با فیزیوتراپی و مصرف دارو، می‌توان مشکل اعصاب گلو را تا حدود زیادی برطرف کرد. و برای اطمینان بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

دکتر مهسا موسوی، فوق تخصص بیماری های ریه و آسم

دارای بورد فوق تخصصی، عضو انجمن متخصصان ریه اتحادیه اروپا و ایران

لازم به ذکر است که خدمات اسپیرومتری، برونکوسکوپی، تست خواب و توراسنتز مایع پلور(کشیدن آب ریه) توسط پزشک انجام میشود

جهت هماهنگی با مطب تماس بگیرید

آدرس مطب : مشهد- میدان ده دی-خیابان رازی غربی- بین راضی 8 و 10- ساختمان پزشکان آریا – مطب دکتر مهسا موسوی

شماره تماس : 38584681-051