مهمترین علائم برونشیت و راههای درمان آن

برونشیت التهاب پوشش لوله های تنفسی است که هوا را به شش ها و ریه ها حمل می کند. افرادی که برونشیت دارند، تولید مخاط را تشدید می کنند که می تواند تغییر یافته باشد. برونشیت ممکن است حاد یا مزمن باشد که اغلب در اثر ابتلا به سرماخوردگی یا عفونت تنفسی دیگر، برونشیت حاد بسیار شایع می شود و یک بیماری جدی و یک سوزش مداوم را همراه خواهد داشت که اغلب به دلیل استعمال سیگار ایجاد می شود و معمولاً طی یک هفته تا 10 روز بدون اثر ماندگار بهبود می یابد ، اگرچه سرفه هایش ممکن است برای هفته ها بماند اما با این حال اگر زیاد مبتلا به برونشیت می شوید، ممکن است بیماری برونشیت مزمن داشته باشید که نیازمند مراجعه به پزشک است . برونشیت مزمن یکی از شرایطی است که در بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) وجود دارد.

علائم و نشانه های برونشیت، عبارتند از :

– سرفه مداوم ، که ممکن است مخاط را ضخیم کند و تغییر رنگ دهد

– خس خس، به ویژه در مورد برونشیت مزمن

– تب و لرز

– تنگی قفسه سینه

– گلو درد

– بدن درد

– بند آمدن نفس

– سر درد

– احساس خستگی همیشگی

– بینی و سینوس های بسته

این علائم معمولا 3 تا 10 روز طول می کشند اما با این حال سرفه که با مقداری بیرون آمدن خلط شروع می شود می تواند به تدریج به یک سرفه خشک تبدیل شود که به مدت چند هفته ادامه دارد و در نتیجه سرفه مداوم، ماهیچه های سینه و شکم را دچار زخم خواهد کرد که این وضعیت به ویژه در ماه های سرد سال بدتر می شود.

سایر علایم کمتر گزارش شده نیز عبارتند از:

– تنفس بدبو, چون مجبورید به خاطر بسته بودن سینوس ها از طریق دهان تنفس کنید، به این ترتیب باکتری های دهانی رشد می کنند.

– سرفه همراه با خون – خلط آغشته به خون به دلیل پارگی برونش و پارگی بر اثر سرفه مداوم و حاد باعث اختلال در خواب در اثر سرفه مداوم و گرفتگی بینی می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد:

در ابتدا، برونشیت می تواند با بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی یا انفلانزا اشتباه گرفته شود اما با این حال، اگر سرفه شما هیچ نشانه ای از فروکش کردن نداشت، یعنی شما احتمالاً در گیر یک عفونت برونشیت مزمن نیز هستید.

مدیریت برونشیت به طور کلی به مراقبت کافی از خود بستگی دارد که مستلزم دادن استراحت به بدن نوشیدن مقدار زیادی مایعات و یک دوره درمان ضد التهابی است.

با این حال، اگر علائم هشدار زیر را تجربه کنید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید :

– بیش از سه هفته طول بکشد

– دست ها و پاهایتان متورم و بیش از حد معمول بزرگ به نظر می رسند.

– از خوابیدنتان جلوگیری کند

– همراه با تب بیشتر از 100.4 درجه فارنهایت باشد

– مخاط بی رنگ یا با تغییر رنگ داشته باشید

– خون همراه با سرفه و درد سینه

– درد در هر ریه و یا دردی که از قبل وجود داشته باشد

– بعد از تلاش برای فعالیت های فیزیکی و یا حتی استراحت، تنفس خود را از دست بدهید.

– درد قفسه سینه

– خواب آلودگی و گیجی

چه چیزی موجب برونشیت می شود؟

هر دو پاتوژن ویروسی و باکتریایی را می توان عامل بیماری برونشیت دانست، به ویژه اگر بیماری برونشیت حاد باشد. با این حال ویروس هایی که موجب سرماخوردگی و یا آنفولانزا می شوند خطرناک ترین عوامل هستند.

شما ممکن است که این عفونت ها را با استنشاق هوای حاوی قطرات ریز ویروس که از بینی و دهان فرد آلوده هنگامی که سرفه یا عطسه می کند و بیرون می آید، بگیرید و همچنین ممکن است با تماس با سطوح آلوده و وسایل آلوده در خانه و اماکن عمومی مانند دستگیره درها و صفحه کلید، عفونی شوید.

حالت معمول انتقال از طریق دست هایی است که یک شی را لمس می کنند و متعاقباً در نزدیکی بینی یا دهان قرار می گیرند که از طریق آن ویروس وارد سیستم بدن شما می شود.

علل برونشیت چیست؟

همانطور که در بالا ذکر شد، بیماری برونشیت زمانی رخ می دهد که لوله های تنفسی به علت ویروس ها، باکتری ها یا ذرات متورم می شوند و علت برونشیت حاد و برونشیت مزمن متفاوت است .

برونشیت حاد:

ویروس ها به ویژه ویروس های عامل آنفولانزا و سرماخوردگی، عامل اصلی برونشیت حاد هستند. هم چنین قرارگیری در معرض دود، گرد و غبار و آلودگی هوا ممکن است به ریه ها صدمه بزند که منجر به برونشیت حاد می شود.

برونشیت حاد شایع ترین نوع این بیماری است و دوره اش نسبتاً کوتاه است و با التهاب موقت مجاری هوایی مشخص می شود و معمولاً در مسیر برخی دیگر از عفونت تنفسی فوقانی دیگر ایجاد خواهد شد و در طول زمستان و در میان کودکان زیر پنج سال، شایع تر است، اگرچه منحصر به آن ها نیست.

برونشیت مزمن:

وقتی ریه تحریک شود و آسیب دیده باشد دچار برونشیت مزمن می شوید.

برونشیت مزمن نوعی بیماری ریوی مزمن (COPD) در امتداد همان خطوط به عنوان برخی از بیماری های ریوی دیگر است که باعث آسیب دائمی تنفسی مانند آمفیزم می شوند و بر خلاف برونشیت حاد، این وضعیت بسیار شدیدتر و طولانی مدت است و خود را با سرفه کردن های روزانه نشان می دهد که سه ماه طول می کشند و پس از آن در طول دو سال بعدی تکرار خواهند شد.

در حقیقت، آسیب ناشی از این مرحله پیشرفته برونشیت تا لوله های برونش ممکن است هرگز به طور کامل بهبود نیابند و نشانه هایش اغلب تکرار می شوند.

برونشیت مزمن می تواند به علت قرار گرفتن طولانی مدت در سموم محیطی نظیر دود دخانیات، آلودگی هوا، گاز های شیمیایی و گرد و غبار ایجاد شود و در میان افراد بیش از 40 سال شایع تر است.

سیگار کشیدن دلیل اصلی این بیماری است. و عوامل دیگری نیز می توانند تاثیر داشته باشند مانند بودن در معرض آلودگی هوا، گرد و غبار و غیره برای مدت طولانی یا تکرار برونشیت حاد باشند.

عواملی که احتمال ابتلا به برونشیت شما را افزایش می دهند، عبارتند از:

– سیگار کشیدن. افرادی که سیگار می کشند یا با سیگاری ها زندگی می کنند در معرض خطر بالای برونشیت حاد و مزمن قرار دارند.

– مقاومت کم. این ممکن است ناشی از یک بیماری حاد دیگر مانند سرماخوردگی، یا یک وضعیت مزمن که سیستم ایمنی شما را به خطر می اندازد، باشد . افراد مسن، نوزادان و کودکان بزرگ تر آسیب پذیری بیشتری نسبت به عفونت دارند.

– قرار گرفتن در معرض کارهای تحریک کننده. خطر ابتلا به برونشیت در صورتی بیشتر است که شما در اطراف محرک های خاصی برای ریه کار کنید، مانند حبوبات یا منسوجات و یا در معرض گازهای شیمیایی قرار گرفته باشید. تنفس مواد تحریک کننده مانند دود و مواد شیمیایی در محصولات خانگی و دود دخانیات می توانند باعث مشکل در سیستم تنفسی شما شود و این وضعیت را تحریک کند.

– رفلاکس معده. سوزش سردل می تواند گلوی شما را تحریک کند و باعث شود که بیشتر در معرض برونشیت قرار داشته باشید.

– شغل – قرار گرفتن در معرض مکرر یا طولانی مدت در برابر دودهای شیمیایی ، گرد و غبار و سایر سموم در محل کارتان می تواند برای ریه های شما خطرناک باشد و می تواند باعث برونشیت و سایر انواع COPD شود. اگر آسیب ریوی به مرحله غیرقابل تحمل نرسیده باشد، هنگامی که دیگر در معرض ماده تحریک کننده نباشید ، علائم نوع “برونشیت شغلی” فروکش می کند. برخی از مواد تحریک کننده شغلی شامل:

– آمونیاک

– اسیدهای قوی

– گرد و غبار

– کلر

– پارچه (الیاف پارچه ای)

– افرادی که ایمنی بدنی ضعیفی دارند یا به بیماری های مزمن یا برخی شرایط مزمن دیگر مبتلا هستند.

– افرادی که با برخی شرایط ریوی دیگر مانند آسم دست و پنجه نرم می کنند.

مشکلات برونشیت:

اگر چه یک اپیزود برونشیت معمولاً موجب نگرانی نیست اما می تواند منجر به ذات الریه در برخی از افراد شود و با این حال برونشیت های مکرر ممکن است به این معنی باشد که شما مبتلا به بیماری ریوی مزمن (COPD) هستید.

شاید یکی از مهم ترین پیچیدگی این برونشیت، ذات الریه باشد که به طور متوسط، از هر 20 نفر مبتلا به برونشیت، یکی با این مشکل مواجه خواهد شد و ذات الریه وقتی رشد می کند که عفونت بیشتر به ریه ها سرایت می کند و باعث حفظ مایعات در کیسه های هوایی کوچک داخل ریه ها می شود.

در دوران بیماری برونشیت ممکن است در زمان غیر منتظره ای، از جمله در حالی که غذا می خورید، به سرفه بیفتید و این می تواند باعث شود که غذایتان در گلو گیر کرده و به جای رفتن به معده، مسیر اشتباهی را به داخل ریه ها وارد کند و باعث ایجاد یک عفونت شدیداً مداوم می شود که می تواند شما را بیمار کند.

یکی از پیامد های متداول برونشیت مزمن این است که تنفس شما برای مدت طولانی و حتی گاهی سخت شود و این می تواند فشار قابل توجهی بر روی خون شما اعمال کند تا خون پمپاژ را در سطح بهینه حفظ کند و در نهایت منجر به بیماری های قلبی عروقی از جمله نارسایی قلبی شود.

اگر برونشیت شما هر از گاهی مجدد برمی گردد، حتی می تواند به عنوان نشانه ای از COPD باشد.

پیش گیری از برونشیت:

برای کاهش احتمال ابتلا به برونشیت، این نکات را دنبال کنید:

– از دود سیگار دور بمانید :دود سیگار خطر برونشیت مزمن شما را افزایش می دهد.

– واکسینه شوید :در بسیاری از موارد برونشیت حاد ناشی از آنفولانزا، ویروسی است. یک واکسن آنفلوآنزای فصلی می تواند به حفاظت از شما در برابر ابتلا به این بیماری کمک کند و همچنین می توانید واکسن هایی بزنید که در برابر برخی انواع ذات الریه محافظت شوید.

– دست هایتان را مدام را بشورید :برای کاهش خطر ابتلا به عفونت های ویروسی، دست هایتان را زیاد بشویید و از ضد عفونی کننده های دست بر پایه الکل استفاده کنید.

– از ماسک جراحی استفاده کنید :اگر COPD دارید، می توانید در صورتی که در معرض غبار یا دود قرار دارید، ماسک صورت خود را بزنید.

شخیص برونشیت:

در طی چند روز اول بیماری، تشخیص نشانهر ها و علائم برونشیت ناشی از سرماخوردگی دشوار است. در طی یک تست فیزیکی، پزشک شما از گوشی برای گوش دادن به ریه رهای تان به هنگام نفس کشیدن استفاده خواهد کرد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است نتایج زیر را بیان کند:

اشعه ایکس – تست سینه اشعه ایکس می تواند به شما کمک کند تعیین کنید که آیا ذات الریه دارید یا بیماری دیگری که ممکن است سرفه شما را توجیه کند. این مساله به خصوص در صورتی مهم است که شما سیگاری بوده اید و یا در حال حاضر فرد سیگاری هستید.

آزمایش های خلط. خلط مخاطی است که وقتی از ریه ها سرفه می کنید بیرون می آید. می توان آزمایش کرد تا ببیند شما بیماری هایی دارید که بتوان با آنتی بیوتیک معالجه شود یا خیر و علاوه بر آن، خلط می تواند برای نشانه های آلرژی مورد آزمایش قرار گیرد.

آزمایش عملکرد ریوی. در طول تست عملکرد ریوی, شما در یک دستگاه به نام اسپیرومتری فوت می کنید و میزان هوایی که ریه هایتان می توانند در خود نگه دارند و سرعتی که می توانید هوا را از ریه ها خارج کنید را اندازه گیری می کند. این آزمایش علایم آسم یا آمفیزم را بررسی می کند.

چندین سوال و جواب رایج …

چه مدت طول می کشد تا برونشیت بهبود یابد؟

علایم برونشیت معمولی و یا التهاب مجاری تنفسی ریه می تواند از یک تا چهار هفته طول بکشد تا رفع شود. زمان بهبود کامل بستگی به عوامل زیادی دارد اما یک چیز که می تواند زمان ریکاوری را طولانی تر کند، داشتن یک مشکل تنفسی مزمن است.

آیا درمان برونشیت بدون استفاده از آنتی بیوتیک ها امکان پذیر است؟

آنتی بیوتیک ها به احتمال زیاد فواید زیادی برای درمان برونشیت ناشی از ویروس دارند. درمان اولیه برای اکثر موارد برونشیت باید به سمت کنترل علائم هدایت شود. مرطوب نگه داشتن، اجتناب از محرک تنفس مصنوعی (برای مثال، استعمال دخانیات) و دیگر داروهای ضد سرفه می تواند در طول مرحله درمان مفید باشد.

چگونه می توان بین یک سرفه معمولی و یک برونشیت تمایز قائل شد؟

در مرحله اولیه برونشیت و آنفولانزا، تشخیص بیماری می تواند مشکل باشد اما بیماری عموماً با دیگر یافته های بالینی سیستمیک مانند تب، میالژی، ضعف عمومی و لرز مرتبط است.

آیا برونشیت یک بیماری مهلک است؟

برونشیت به طور معمول در افرادی که سلامت هستند و هیچ گونه بیماری مزمن تنفسی ندارند، کشنده و خطرناک نخواهد بود.

برونشیت تا چه مدت مسری است؟

این به علت برونشیت بستگی دارد، چه ویروسی باشد و چه باکتریایی که می تواند مشخص کردنش مشکل باشد. برخی پزشکان معمولاً به بیمارانشان می گویند که ممکن است تا یک هفته مسری باشند اما چون سرفه آن ها فراتر از یک هفته می ماند، سخت است که یک چارچوب زمانی دقیق را در زمانی که دیگر مسری نیستند، در نظر بگیرید.

اجتناب از تماس با بیمار و هر گونه محرک های کشنده تنفسی و داشتن یک رژیم غذایی سالم متعادل، ورزش کردن و کاهش وزن همگی می توانند به درمان برونشیت کمک کنند.

 

دکتر مهسا موسوی، فوق تخصص بیماری های ریه و آسم

دارای بورد فوق تخصصی، عضو انجمن متخصصان ریه اتحادیه اروپا و ایران

لازم به ذکر است که خدمات اسپیرومتری، برونکوسکوپی، تست خواب و توراسنتز مایع پلور(کشیدن آب ریه) توسط پزشک انجام میشود

جهت هماهنگی با مطب تماس بگیرید

آدرس مطب : مشهد- میدان ده دی-خیابان رازی غربی- بین راضی 8 و 10- ساختمان پزشکان آریا – مطب دکتر مهسا موسوی

شماره تماس : 38584681-051