عفونت دستگاه تنفسی در کودکان (قسمت اول)

 

تعریف عفونت تنفسی کودکان

عفونت های مکرر تنفسی می توانند توسط باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها ایجاد شوند و احتمالا هم سیستم تنفسی فوقانی هم سیستم تنفسی تحتانی را در گیر کنند.

 

دلایل بروز عفونت های تنفسی در کودکان و زمان مراجعه به متخصص عفونت های تنفسی در کودکان بسیار رایج است  اما گاهی اوقات نشانه ای از یک مشکل نهفته مثل نقص مادرزادی ریه ها یا سندروم کمبود ایمنی اولیه در اثر اختلال در فرآورد پادتن هاست.

با این وجود ، چون هر کودک به طور متوسط شش تا ده بار در سال سرما خوردگی را تجربه می کند ، تشخیص اینکه چه موقع باید نگران بروز مشکل باشید مشکل است.

در این مقاله، به دفعات بروز نرمال این بیماری به شکل عفونت های حاد و کم اهمیت تر در کودکان  می پردازیم.

در صورتی که اکثر ارزیابی ها در مورد عفونت های مکرر نرمال هستند، تشخیص برخی علت ها در جهت درمان کمک کننده است و عوارض بلند مدت را کاهش می دهند.

تعریف عفونت تنفسی کودکان

عفونت های مکرر تنفسی می توانند توسط باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها ایجاد شوند و احتمالا هم سیستم تنفسی فوقانی هم سیستم تنفسی تحتانی را در گیر کنند.

تشخیص بیماری شامل تب ( با دمای مقعدی بیش تر یا برابر ۳۸ درجه ی سلسیوس) به همراه دست کم یکی از علائم تنفسی مثل آبریزش بینی، گرفتگی و احتقان بینی، گلو درد، سرفه یا خس خس سینه است و این علائم باید حداقل دو یا سه روز طول بکشند.

کودکان، مخصوصا آن هایی که در سنین پیش از دبستان هستند، به طور متوسط شش تا ده سرماخوردگی ویروسی را در سال تجربه می کنند.

برای اینکه اسم مکرر را روی یک عفونت بگذاریم باید  به فاصله ی دو هفته، بدون بروز هیچ علامتی در این بازه ی زمانی، اتفاق بیفتد.

هیچ تعریف بین المللی خاصی از عفونت های مکرر تنفسی در کودکان ارائه نشده است.

عفونتی که سیستم فوقانی دستگاه تنفس را درگیر می کند شامل موارد زیر است:

• ورم غشای مخاط بینی ( آبریزش بینی)
• سرماخوردگی معمولی
• آماس گوش ( عفونت گوش میانی)
• التهاب گلو ( گلو درد )
• التهاب لوزه ها
• التهاب حنجره ( خروسک )
• سینوزیت التهابی
• ورم سینوس ها

عفونت هایی که سیستم تنفسی تحتانی را درگیر می کنند از این قرارند:

• برونشیولیتیس ( التهاب بافت اطراف ریه ها ) که اغلب توسط ویروس تنفسی ایجاد می شود.
• آماس نایژه ( برونشیت )
• خروسک
• پنومونی ( سینه پهلو )

نمونه هایی از آنچه به عنوان ” عفونت های مکرر” در نظر گرفته می شوند این موارد هستند:

• هشت عفونت تنفسی یا بیشتر در یک سال برای هر کودک زیر سن سه سال و شش عفونت تنفسی یا بیشتر در کودکان بیشتر از سه سال
•  بیش از سه بار عفونت گوش میانی طی شش ماه ( یا بیش از چهار بار در دوازده ماه )
• بیش از پنج بار عفونت غشا  بینی در یک سال
• بیش از سه بار التهاب لوزه ها در یک سال
• بیش از سه بار التهاب گلو در یک سال

میزان بروز و شدت عفونت دستگاه تنفسی درکودکان

عفونت مکرر دستگاه تنفسی بسیار رایج است و ۱۰ تا ۱۵ درصد از بچه ها این بیماری را تجربه می کنند.

این امر در شش ماه اول زندگی بسیار غیرمعمول و نادر است  چرا که آنتی بادی های موجود در شیر مادر مانع از وقوع چنین مشکلی می شوند.

بعد از شش ماهگی، سیستم ایمنی بدن بچه ها ناکارایی هایی را احتمالا خواهند داشت تا زمانی که سیستم ایمنی شان در سن پنج یا شش سالگی تکمیل شود.

در کشورهای پیشرفته، عفونت های مکرر تنفسی ، یکی از علت های اصلی بستری شدن در بیمارستان است و در انگلستان ۸ تا ۱۸ درصد افراد را راهی بیمارستان ها می کند.

در کشورهای  کمتر توسعه یافته، وضعیت جدی و سخت تر است به گونه ای که عفونت های مکرر تنفسی، سالانه جان دو میلیون نفر را می گیرد.

علائم عفونت مکرر دستگاه تنفسی

علائم و نشانه های عفونت سیستم تنفسی فوقانی برای بسیاری آشناست و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• آبریزش بینی
• گلو درد
• لوزه های ملتهب
• غده های باد کرده و ملتهب که شامل بزرگ شدن غده های لنفاوی گردن می شود

علائم عفونت سیستم تنفسی تحتانی این موارد هستند:

• سرفه
• تنگی نفس یا شواهد فیزیکی که نشان دهد نفس کشیدن مشکل شده است
• تنفس سریع ( تند دمی)
• خس خس سینه
• سیانوز ( پیدایش رنگ کبود در پوست به علت کمبود اکسیژن)
• انقباض سینه

بیماران عزیز از این پس می توانید با مراجعه به بخش ویزیت آنلاین، براحتی معاینه و سوالات خود را از دکتر مهسا موسوی فوق تخصص بیماری های ریوی بپرسید

نشانه های عمومی عفونت مکرر دستگاه تنفسی

تشخیص منبع درد و ناراحتی در یک بچه ی کم سن و سال بسیار مشکل است. علائم عفونت های مکرر تنفسی می تواند شامل نق زدن، امتناع از خوردن غذا ، بی حالی و یا بیشتر از این ها باشد.

درک و شناخت فرد به عنوان والد بسیار مهم است و او بهتر از هرکس دیگری می داند کودک چه موقع رفتار غیر نرمالی دارد.

اکثر متخصصان اطفال آموخته اند که به نگرانی های والدین بیش از هرچیز دیگری گوش فرادهند.

شدت و عوارض عفونت تنفسی کودکان

عفونت های مکرر می توانند منجر به عوارضی شوند که هم روی کودک و هم روی خانواده اش تاثیر گذار باشند.

از نظر فیزیکی ، تجربه عفونت های مکرر در کودکی، یکی از دلایل بروز التهاب ریه از نوع COPD یا همان انسداد مزمن ریوی است که به شکل اتساع راه های ورود و خروج هوا و ایجاد خلط بسیار دیده می شود.

متاسفانه و به رغم استفاده ی گسترده از آنتی بیوتیک ها، بروز التهاب ریه در ایالات متحده امریکا در حال افزایش است.

کاهش عملکرد ریه ها یک نگرانی جدی در پی بروز عفونت سیستم تنفسی تحتانی می باشد.

بچه هایی که عفونت های مکرر تنفسی را تجربه میکنند هم نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک ها را به طور مداوم دارند و اخیرا مشخص شده که استفاده از این داروها روی میکروبیوم شکمی یا باکتری های شکمی تاثیر می گذارد و حتی باعث افزایش ریسک سرطان روده می شود.

همچنین مصرف آنتی بیوتیک ها می تواند منجر به مقاومت آنها شود.

این بچه ها به دلیل وجود عفونت با خطر بروز آسم هم روبرو هستند و در آنهایی که آسم هم دارند، عفونت باعث ایجاد حملات شدیدتر می شود.

از نظر احساسی، عفونت ها ی مکرر می توانند روی کل اعضای خانواده تاثیر گذار باشند.

غیبت در مدرسه موجب عقب افتادن کودک از درس هایش می شود و پویایی و زندگی نرمال خانواده را تحت الشعاع قرار دهد.

برای والدین هم گرفتن مرخصی های پیاپی از کار، هزینه های درمان، استرسِ داشتن کودک بیمار و کم خوابی می تواند تاثیر بسیاری روی خانواده بگذارد.

علل بروز

عفونت های تنفسی در کودکان معمولا به علت عدم توازن بین در معرض بیماری های عفونی قرارگرفتن ( تعداد باکتری می تواند کم یا زیاد باشد) و توانایی سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن عفونت بوجود می آید.

شرایط مختلفی وجود دارند که ممکن است یک کودک را مستعد عفونت کنند و دانستن اینکه چه زمانی به دنبال علل نهفته ی آن باشیم ، بسیار چالش برانگیز است.

عوامل پرخطر

چندین عامل پرخطر وجود دارند که شامل موارد زیر می شوند:

• سن : عملکرد سیستم ایمنی یک کودک تا سن پنج یا شش سالگی کامل نشده است.
• جنسیت: پسر بچه ها بیشتر مستعد عفونت های مکرر تنفسی هستند.
• در معرض خطر بودن: بچه هایی که در مهد کودک ها هستند ، بچه هایی که خواهر و برادر دارند ( مخصوصا خواهر و برادرهایی که مدرسه می روند) و کودکانی که در خانواده های پر جمعیت هستند بیشتر در معرض خطر هستند.
• عدم استفاده از شیر مادر : عدم دریافت شیر مادر و آنتی بادی موجود در آن در بچه هایی که از شیر مادر تغذیه نمی کنند، باعث افزایش ابتلا می شود.
• آلودگی ها: قرار گرفتن در معرض دود سیگار در منزل و بیرون و آلودگی هوا باعث افزایش ریسک می شود. این ریسک در بچه هایی که مادرانشان در دوران بارداری از سیگار استفاده می کردند بیشتر است.
• وجود حیوانات خانگی ( بخصوص سگ و گربه )
• فصل زمستان
• سوء تغذیه
• وضعیت بد اقتصادی اجتماعی
• استرس
• داشتن آلرژی یا اگزما در کودک یا خانواده اش
• سابقه رفلاکس معده
• تولد زودتر از موعد کودک یا وزن کم حین تولد
• عدم انجام واکسیناسیون
• استفاده از پستانک
• استفاده از شیشه شیر در حالت خوابیده روی شکم و سینه
• شرجی بودن محیط خانه

میکروارگانیسم ها

در بدن اغلب بچه های دارای عفونت های مکرر تنفسی تعداد بسیاری باکتری و ویروس یافت می شود. بیماری معمولا با یک عفونت ویروسی و یک عفونت ثانویه باکتریایی شروع می شود.

این ترکیب عفونت ویروسی و عفونت ثانویه ی باکتریایی ست که مسئول ایجاد خطر مرتبط با ویروس آنفلوآنزاست.

• ویروس های متداول شامل این ها می شود: ویروس های تنفسی یاخته ای (RSV) ، ویروس های سرماخوردگی معمولی ، ویروس های آنفلونزا
• عفونت های متداول باکتریایی شامل آنهایی می شود که توسط موارد زیر ایجاد می شوند: استرپتوکوک نومونیا، میکوپلاسما نومونیا، آنفلوانزای هموفیلوس، پیوژن های استرپتوکوکی

واکسیناسیون ها برای بسیاری از این عفونت ها موثر هستند که نشان از اهمیت واکسیناسیون در کودکان دارد.

 دکتر مهسا موسوی، فوق تخصص بیماری های ریه و آسم

دارای بورد فوق تخصصی، عضو انجمن متخصصان ریه اتحادیه اروپا و ایران

لازم به ذکر است که خدمات اسپیرومتری، برونکوسکوپی، تست خواب و توراسنتز مایع پلور(کشیدن آب ریه) توسط پزشک انجام میشود

جهت هماهنگی با مطب تماس بگیرید

آدرس مطب : مشهد- میدان ده دی-خیابان رازی غربی- بین راضی 8 و 10- ساختمان پزشکان آریا – مطب دکتر مهسا موسوی

شماره تماس : 38584681-051