تنگی نفس ؛ علائم، علل، تشخیص و درمان

زمانی­‌که هوای کافی به ریه نرسد، دچار تنگی نفس می­‌شوید که می­‌تواند نشانه­‌ اختلالی بنیادین در سلامت شما باشد. زمانی­‌که فعالیت جسمانی دارید یا صاف دراز می­‌کشید، این حس تشدید می­‌شود. ممکن است علائم دیگری مانند سرفه یا تب را هم تجربه کنید.

فرد سالم در هر دقیقه ۲۰ بار دم و بازدم انجام می­‌دهد، یعنی روزانه تقریبا ۳۰ هزار بار. گاهی ممکن است درصورت ورزش سنگین یا سرماخوردگی ساده در این الگو اختلال ایجاد شود اما تقریبا هرگز احساس تنگی نفس نمی­‌کنید.

درصورت تجربه­‌ی هریک از مشکلات بالا، با پزشک مشورت کنید. اگر به­‌صورت ناگهانی یا شدید دچار تنگی نفس می­‌شوید یا همزمان در قفسه­‌ی سینه احساس درد می­‌کنید، باید با اورژانس تماس بگیرید.

علائم تنگی نفس

در این­‌حالت، احساس می‌­کنید نفس بالا نمی­‌آید. حس می­‌کنید هوای کافی به ریه نمی­‌رسد یا نمی‌­توانید نفس عمیق بکشید. همچنین ممکن است در قفسه­‌ی سینه احساس گرفتگی داشته باشید.

درصورت ابتلا به تنگی نفس، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• از نفس افتادن
• احساس گرفتگی در قفسه­‌ی سینه
• خفگی (اختناق هم گفته می­‌شود)
• نمی­‌توانید نفس عمیق بکشید
• حس می­‌کنید نمی‌­توانید نفس بکشید (خفگی)

ممکن است این وضعیت حاد (تنگی نفس ناگهانی) یا مزمن (تنگی نفس بلندمدت) باشد. تنگی نفس حاد ظرف چند دقیقه یا ساعت رخ می­‌دهد و ممکن است با علائم دیگری مانند تب، خارش یا سرفه همراه باشد. در حالت مزمن با هرگونه فعالیت روزمره، مانند رفتن از یک اتاق به اتاق دیگر یا بلند شدن از جای خود، حس می­‌کنید نفستان بند آمده است.

گاهی تنگی نفس با قرار گرفتن در حالت­‌های خاص بهتر یا بدتر می­‌شود. مثلا، اگر کسانی­‌که به بیماری­‌های خاص قلب و ریه دچار هستند صاف دراز بکشند، دچار تنگی نفس می­‌شوند. توجه به علائم به پزشک کمک می­‌کند تا مشکل را پیدا و بهترین روش درمان را پیشنهاد کند.

علت بروز تنگی نفس چیست؟

تنگی نفس می­‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ازجمله:

• آسم
• سایر بیماری­های ریه (مانند آمفیزم که اغلب در اثر کشیدن سیگار رخ می­‌دهد)
• نارسایی قلبی
• حمله­‌ی عصبی
• آلرژی
• و جدیدا ویروس کرونا

اگر تنگی نفس همراه با سرفه و یا تب باشد، ممکن است دچار عفونت سینه یا ذات­‌الریه شده باشید. از دیگر عواملی که کم­تر در بروز مشکلات تنفسی شایع است می­‌توان به سرطان ریه، تشکیل لخته خون در ریه، سوراخ شدن ریه و جراحت بافت ریه اشاره کرد.

چطور می­‌توان تنگی نفس را تشخیص داد؟

پزشک می­‌تواند در پیدا کردن دلیل مشکل تنفسی به شما کمک کند. او ابتدا از شما درباره علائم می پرسد و معاینه­‌ی فیزیکی انجام می­‌دهد. همچنین ممکن است از شما بخواهد چند آزمایش انجام دهید.

شاید پزشک برای پیدا کردن علت بروز تنگی نفس عکس برداری از  قفسه­‌ سینه را تجویز کند.

روش دیگر، گرفتن نوار قلب است. در این روش، پزشک از شما می‌­خواهد دراز بکشید تا قلب را مورد معاینه قرار دهد. این دستگاه با ارائه‌­ی تصویر، سیگنال الکتریکی قلب را نشان می­‌دهد.

شاید لازم باشد سی­تی­‌اسکن انجام دهید که نوع دیگری از عکس ­برداری با اشعه‌­ی ایکس محسوب می­‌شود. پزشک میزان قدرت تنفس شما (که به آن دم­‌سنجی گفته می­‌شود) و میزان اکسیژن خون را اندازه می‌­گیرد. همچنین ممکن است لازم باشد آزمایش خون دهید.

آیا می‌توان از بروز تنگی نفس جلوگیری کرد؟

این­که آیا می‌­توان از تنگی نفس پیشگیری کرد یا خیر به علت بروز آن بستگی دارد. اگر در اثر آلرژی دچار تنگی نفس می­‌شوید، می­‌توانید با تشخیص عاملی که باعث بروز حساسیت می‌شود، از بروز تنگی نفس جلوگیری کنید. به­‌محض شناخت عامل حساسیت­‌زا، باید بیشترین تلاش خود را برای پرهیز از آن انجام دهید. اگر علت تنگی نفس  سیگار کشیدن باشد، ترک آن به پیشگیری از تنگی نفس کمک می­‌کند. اما پرهیز از سایر عوامل بروز تنگی نفس آسان نیست.

درمان تنگی نفس

پزشک علت بروز مشکل تنفسی را درمان خواهد کرد. برای کمک به روند درمان، اگر سیگار می­‌کشید، آن را کنار بگذارید. از پزشک خود کمک بگیرید. به­‌علاوه، از تنفس مواد شیمیایی که به ریه آسیب می­‌رساند، مانند بخار رنگ و اگزوز ماشین، بپرهیزید. درصورت تایید پزشک، حتما زیاد ورزش کنید.

کنار آمدن با تنگی نفس

این­که مدام دچار تنگی نفس شوید می­‌تواند ترسناک باشد. اگر یاد بگیرید چطور آن را کنترل کنید، از شدت ترس آن کاسته می­‌شود. با کمک پزشک خود، یک برنامه ثابت برای کنترل این وضعیت در نظر بگیرید. ممکن است پزشک مدیتیشن، ورزش، روش­‌های تنفسی یا ترکیبی از موارد ذکر شده را پیشنهاد دهد. در برخی موارد، شاید به بیمار مکمل اکسیژن پیشنهاد شود.

تنگی نفس و ویروس کرونا

افرادی که به ویروس کرونا ۲۰۱۹ (کووید-۱۹) مبتلا شده‌­اند شامل موارد خفیف، شدید و مرگ است.  ظرف ۲ الی ۱۴ روز پس از ابتلا، علائم زیر در فرد ظاهر می­‌شود:

• تب
• سرفه
• تنگی نفس

علائم هشداردهنده شامل موارد زیر است:

• اختلال تنفسی یا تنگی نفس
• فشار یا درد مداوم در قفسه­‌ی سینه
• گیجی یا عدم توانایی در برانگیختگی جنسی
• کبودی لب یا صورت

دکتر مهسا موسوی، فوق تخصص بیماری های ریه و آسم

دارای بورد فوق تخصصی، عضو انجمن متخصصان ریه اتحادیه اروپا و ایران

لازم به ذکر است که خدمات اسپیرومتری، برونکوسکوپی، تست خواب و توراسنتز مایع پلور(کشیدن آب ریه) توسط پزشک انجام میشود

جهت هماهنگی با مطب تماس بگیرید

آدرس مطب : مشهد- میدان بیمارستان امام رضا- ساختمان پزشکان سیمرغ – طبقه سوم – مطب دکتر مهسا موسوی

شماره تماس : 38584681-051