آیا پرندگان خانگی برای سلامت ریه انسان خطرناک اند؟
به دلیل نوع نگهداری از پرندگان در قفس و ارتباط نداشتن آنها با سایر حیوانات در طبیعت، خطر سرایت بیماری های قابل انتقال از پرندگان به انسان نسبت به سایر حیوانات کمتر است، اما برخی بیماری های مشترک بین انسان‌ها و پرندگان می تواند خطرناک باشد و به همین دلیل لازم است صاحبان پرندگان ضمن آگاهی از این بیماری ها، تدابیر پیشگیرانه‌ای را به‌کار بندند. عوامل بیماری زای قابل انتقال بین انسان و پرنده ممکن است از گروه باکتری ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها باشند.
نگهداری از پرندگان در محیط‌های آپارتمانی به دلیل این که معمولا این محیط‌ها کوچک‌اند به هیچ وجه توصیه نمی شود، زیرا پوسته‌های ناشی از پوست و پر پرنده و ذرات خشک شده ناشی از فضولات و موادغذایی آنها در فضا پراکنده شده و ممکن است مشکلاتی را برای افراد ایجاد کنند. از طرفی این ذرات در لابه‌لای پرز فرش‌ها، مبلمان و جاهای خیلی ریزی که به چشم دیده نمی شوند، جمع می شوند و با حرکت افراد در خانه مجددا در فضا منتشر می گردند و یا با چهار دست و پا رفتن کودکان روی زمین، سبب آلوده شدن دست‌ها شده و در نهایت مشکلات گوارشی برای کودکان ایجاد می کنند.
پرندگان به واسطه ترشحات بدن، فضولات و قارچ‌هایی که در این فضولات وجود دارند، از عوامل مهم آلرژی زا در خانه هستند.
تب طوطی یا سیتاکوزیس
یکی از شناخته‌شده‌ترین بیماری های قابل انتقال از پرنده به انسان، تب طوطی یا سیتاکوزیس است که با وجود معروف و خطرناک بودن، میزان ابتلای انسان به آن در مقایسه با تعداد بسیار زیاد پرندگان در طبیعت زیاد نیست. طیف وسیعی از پرندگان مانند بوقلمون، کبوتر، اردک، مرغابی و خانواده طوطی سانان مستعد ابتلا به این بیماری هستند. پرنده مبتلا علایمی مانند اسهال، سرفه و ترشحات از چشم و بینی خواهد داشت. این بیماری در انسان علایم شبه‌آنفلوآنزا مانند تب بالا، لرز، سردرد شدید و تنفس سخت ایجاد می کند و در صورت درمان نشدن به موقع حتی می تواند به مرگ منجر شود. افراد دچار نقص سیستم ایمنی مانند مبتلایان به ویروس ایدز، بیماران تحت شیمی درمانی، نوزادان و کودکان زیر 5 سال، افراد مسن و افرادی که پیوند عضو انجام داده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.
بیماری سل
از دیگر بیماری های مشترک بین انسان و پرندگان، سل است که البته خطر انتقال عامل ایجاد سل از پرندگان به انسان نسبت به سایر حیوانات کمتر است و در صورت ابتلای انسان، معمولا درگیری موضعی گره‌های لنفاوی یا زخم عفونی موضعی نشانه آن خواهد بود.
آنفلوآنزای پرندگان
آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، یک بیماری ویروسی و واگیردار است که اگرچه بر اساس اعلام سازمان دام‌پزشکی، کشورمان عاری از این بیماری است، اما در صورت بروز نشانه‌های این بیماری در پرندگان، معدوم کردن آنان در اسرع وقت لازم است. مهم‌ترین راه انتقال، مدفوع پرنده بیمار (به دلیل دفع میزان بالای ویروس در آن) و تماس مستقیم با پرنده، مدفوع آن یا سطوح و اشیای آلوده به مدفوع پرنده است.
عفونت‌های قارچی
یکی از عوامل قارچی مشترک و مهم بین انسان‌ها و پرندگان، قارچی به نام کریپتوکوکوس است که به‌خصوص در مبتلایان به ایدز می تواند سبب ایجاد مننژیت‌های خطرناک و کشنده شود. این عامل بیماری زا معمولا به دلیل دمای بالای بدن پرنده، نشانه خاص یا شدیدی ایجاد نمی کند و با این که بیشتر در کبوتر حایز اهمیت است، اما باید به یاد داشت که فضولات پرندگان خانگی می تواند مخزن این قارچ باشد. بنابراین به افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند، توصیه می شود از نگهداری پرندگان، به‌ویژه کبوتر، پرهیز کنند.
دستان خود را بعد از تماس با پرنده یا تمیزکردن قفس آن و به‌خصوص پیش از خوردن غذا، آشامیدن و آشپزی با آب و صابون به خوبی بشویید
بیماری های انگلی
انگل‌های خارجی مانند شپش‌ها هم ممکن است از طریق پرندگان به انسان منتقل شوند. گاهی ابتلای کودکان و خردسالان، به خصوص دختربچه‌ها به شپش و رفتن آنها به مهدکودک یا مدرسه می تواند باعث ابتلای دیگران شود.
آلرژی یا حساسیت
احتمال ایجاد حساسیت به پرندگان نسبت به سایر حیوانات کمتر است، اما برخی افراد ممکن است به پر پرندگان، ذرات جدا شده از پوست آنها، بزاق یا مدفوع پرنده حساسیت داشته باشند و علایمی مانند سرخی پوست، ترشح و سوزش چشم و بینی، عطسه و گلودرد را بروز دهند. از آنجا که مدفوع خشک پرنده می تواند به‌صورت گرد و ذرات معلق در فضا درآید و استنشاق گردد، لذا برای پیشگیری از ابتلا به آلرژی یا عود علایم، لازم است حتما مدفوع به‌صورت مستمر و منظم تمیز شود.
… و بیماریهای دیگر
ژیاردیوزیس، سالمونلوزیس، کلی باسیلوزیس، کریپتوسپوریدیوزیس و کمپیلوباکتریوزیس را هم می توان 5 بیماری دیگری دانست که عامل ایجاد اسهال، التهاب معدی روده‌ای، تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و تب در انسان هستند و ممکن است از طریق پرندگان به انسان منتقل شوند.
12 توصیه بهداشتی
هر چند میزان ابتلای انسان به این بیماری ها – که لازم است صاحبان پرندگان از اسامی و علایم آن آگاه باشند- زیاد نیست، اما هیچ کدام از ما مایل نیستیم جزو همان تعداد اندک مبتلایان هم باشیم. صاحبان پرندگان باید توجه داشته باشند که به‌کاربستن توصیه‌های بهداشتی و مراجعه منظم به دام‌پزشک می تواند خطر انتقال بیماری های مذکور را به شدت کاهش دهد و توجه نکردن به توصیه‌های بهداشتی خطرناک است. به همین دلیل صاحبان پرندگان لازم است چند توصیه را به‌کار گیرند:
1- دستان خود را بعد از تماس با پرنده یا تمیزکردن قفس آن و به‌خصوص پیش از خوردن غذا، آشامیدن و آشپزی با آب و صابون به خوبی بشویید.
2- اگر پرنده شما علایمی مانند کسلی، بی حالی، بی اشتهایی و اسهال دارد، برای تماس با آن یا تمیز کردن قفس پرنده حتما از دست‌کش استفاده کنید.
3- به پرنده اجازه ندهید از ظرف غذا یا لیوان شما به‌صورت مشترک بخورد و بیاشامد.
4- از بوسیدن پرنده‌تان حتی الامکان خودداری کنید.
5- از شستشوی ظرف آب و غذا و اجزای قفس پرنده در سینک ظرف‌شویی بپرهیزید.
6- قفس پرنده را در اتاق خواب نگه ندارید.
7- حتما به صورت مداوم خانه، فرش، مبلمان و گوشه و کنار را جاروبرقی بکشید و حتما از جاروبرقی های فیلتردار استفاده کنید که وقتی جارو می کشید، این ذرات از پشت جاروبرقی خارج نشده و در هوا پراکنده نشوند.
8- دایما قفس و وسایل مربوط به پرنده مثل ظرف آب و غذایش را بشویید. شستشوی خود پرنده هم هفته‌ای دو تا سه بار خوب است.
9- قفس پرنده را در معرض باد کولر و در جریان هوای پنجره قرار ندهید.
10- بهتر است از دستگاه‌های تصفیه هوا که ذرات معلق در فضا را می گیرند، استفاده کنید.
11- با بیماری های مشترک بین انسان و پرندگان و نشانه‌های آنها در پرندگان آشنا شوید.
12- پرنده را جهت انجام معاینات دوره‌ای طبق توصیه دام‌پزشک، به کلینیک دام‌پزشکی ببرید.
دکتر مهسا موسوی، فوق تخصص بیماری های ریه و آسم
دارای بورد فوق تخصصی، عضو انجمن متخصصان ریه اتحادیه اروپا و ایران
لازم به ذکر است که خدمات اسپیرومتری، برونکوسکوپی، تست خواب و توراسنتز مایع پلور(کشیدن آب ریه) توسط پزشک انجام میشود
جهت هماهنگی با مطب تماس بگیرید
آدرس مطب : مشهد- میدان بیمارستان امام رضا- ساختمان پزشکان سیمرغ – طبقه سوم – مطب دکتر مهسا موسوی
شماره تماس : 38584681-051