راههای تشخیص و درمان خلط خونی(Hemoptysis)

خلط خونی می تواند به دنبال علل متعددی ایجاد شود. خون همراه با خلط ممکن است علامتی از یک مشکل جدی باشد. عفونت، سرطان، آسیب به رگ های خونی و بیماری های ریوی همگی ازعللی هستند که می توانند موجب خلط خونی شوند. غالبا خلط خونی نیاز به ارزیابی دارد مگر اینکه به دنبال برونشیت (التهاب راه های هوایی) ایجاد شده باشد زیرا در این حالت بیمار خود به خود بهبود می یابد.

تشخیص دلیل خلط خونی به چه صورت است؟

همانطور که اشاره شد در ابتدا باید از محل دقیق خونریزی اطمینان حاصل کرد. زیرا در صورتی که محل خونریزی ریه یا سیستم گوارشی باشد، ارزیابی و درمان متفاوت خواهد بود. در ادامه مراحل درمان، متخصص ریه با کمک تست های تشخیصی در ابتدا میزان خون ریزی و هرگونه خطر تنفسی را ارزیابی کرده و سپس به بررسی علل خلط خونی می پردازد.

۱: شرح حال و معاینه

اولین قدم گرفتن شرح حال ومعاینه توسط پزشک است که تا حدودی می تواند به تشخیص علل هموپتزی کمک کند.

۲: عکس قفسه سینه

دومین گام گرفتن عکس از قفسه سینه است که با آن می توان توده، تجمع خون یا مایع در قفسه سینه را تشخیص داد. با این وجود ممکن است عکس قفسه سینه در بیماری با خلط خونی نرمال باشد.

3: سی تی اسکن (CT scan)

سی تی اسکن نیز می تواند با ایجاد تصاویری با جزییات دقیق از ساختار ریه برای تشخیص برخی علل خلط خونی به پزشک کمک کند.

۴: برونکوسکوپی

در برونکوسکوپی پزشک با کمک اندوسکوپ (لوله ای انعطاف پذیر که در انتهای آن دوربین تعبیه شده) از راه دهان یا بینی وارد شده و می تواند مجاری های هوایی و ریه را به طور مستقیم مشاهده کند. با کمک برونکوسکوپی می توان برخی از علل خلط خونی را تشخیص داد.

5: آزمایش شمارش سلول های خون (CBC)

آزمایش شمارش سلول های خون (CBC) که با آن می توان سلول های خون شامل گلبول های قرمز و سفید و پلاکت ها همچنین سطح هموگلوبین خون را اندازه گیری کرد.

۶: آزمایش ادرار

برخی علل خلط خونی می توانند موجب غیرطبیعی شدن نمونه ادرار بیمار شوند در نتیجه آزمایش ادرار گاهی ضروری است.

۷: تست های انعقادی

عدم توانایی در ایجاد لخته خون می تواند موجب خونریزی و به دنبال آن خلط خونی شود.

۸: اندازه گیری الکترولیت های خونی

با کمک این آزمایش می توان الکترولیت های خون و به دنبال آن عملکرد کلیه را بررسی کرد زیرا برخی علل  می توانند باعث اختلال در عملکرد کلیه شوند.

۹: پالس اکسی متری

پالس اکسی متری دستگاهی است که با کمک آن می توان میزان اکسیژن خون سرخرگ را اندازه گرفت. این وسیله غیر تهاجمی بوده و به سادگی مورد استفاده قرار می گیرد.

۱۰: اندازه گیری گازهای خون شریانی

در این تست میزان اکسیژن و دی اکسید کربن خون اندازه گیری می شود. در بیماری با خلط خونی ممکن است سطح اکسیژن خون کاهش یابد.

درمان خلط خونی چیست؟

هدف از درمان بیمارانی که با خلط خونی مراجعه می کنند در ابتدا قطع خونریزی و بعد از آن درمان بیماری زمینه ای است. با این وجود درمان  با توجه به علت آن متفاوت بوده و می تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:

• آمبولیزاسیون شریان ریوی:

در این روش پزشک با کمک یک کاتتر از طریق یکی از سرخرگ های ران وارد شده و با تزریق ماده حاجب می تواند عروق ریوی را با یک صفحه نمایش مشاهده کند. پزشک می تواند با این روش محل خونریزی را پیدا کرده و آن را با کمک فنرهای فلزی مسدود کند و معمولا خونریزی متوقف می شود.

• برونکوسکوپی:

رونکوسکوپی علاوه بر تشخیص می تواند برای درمان برخی علل خلط خونی نیز به کار رود. برای مثال با باد کردن بالن و گذاشتن آن در راه های هوایی می توان جلوی خونریزی را گرفت.

• جراحی:

در صورتی که خونریزی شدید و تهدید کننده حیات باشد، نیازمند جراحی است. در این شرایط ریه ی آسیب دیده را برمی دارند که آن پنومونکتومی می گویند.

• شیمی درمانی و اشعه درمانی:

برای درمان سرطان ریه انجام می شود.

• چه مواقعی برای درمان خلط خونی به پزشک مراجعه کنیم؟

  توجه کنید که فردی که دچار خلط خونی است حتی بدون وجود هر کدام از علائم فوق باید به پزشک مراجعه کند . ساده ترین راه ارتباط با پزشک، با متخصص داخلی است. زیرا ممکن است مشکلی جدی وجود داشته باشد. همانطور که گفته شد شایع ترین علت خلط خونی، برونشیت حاد است که غالبا خود به خود و بدون نیاز به درمان بهبود می یابد. با این وجود خلط خونی می تواند علامتی از یک مشکل جدی باشد.

  در صورت مشاهده هر کدام از علایم زیر باید سریعا به پزشک مراجعه کنید:

  • خلط خونی که بیشتر از یک هفته طول کشیده، یا به مرور تشدید شده یا بعد از مدتی بهبودی دوباره عود کند.
  •  همراه با درد قفسه سینه باشد.
  •  همراه با تب باشد.
  •  همراه با کاهش وزن باشد.
  •  همراه با عرق شبانه باشد.
  •  همراه با تنگی نفس (حتی با فعالیت معمول) باشد.
  • همچنین به یاد داشته باشید بیمارانی که مراجعه می کنند تا زمان مشخص شدن علت و برطرف شدن خطر باید در بیمارستان تحت نظر باشند.

   

  پیشگیری از خلط خونی

  خلط خونی گاهی اوقات می‌تواند نشانه بیماری اساسی باشد که اجتناب ‌ناپذیر است، اما راه‌هایی برای کمک به جلوگیری از برخی موارد وجود دارد. اولین راه پیشگیری، انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از عفونت‌های تنفسی است که به احتمال زیاد باعث بروز این علامت می‌شوند.

  برای جلوگیری از خونی شدن خلط می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

  • اگر سیگار می‌کشید، استعمال آن را متوقف کنید.
  • اگر احساس می‌کنید ممکن است دچار عفونت تنفسی شوید، آب بیشتری بنوشید. نوشیدن آب می‌تواند به رقیق شدن خلط و بیرون آمدن آن کمک کند.
  • خانه خود را تمیز نگه دارید زیرا گرد و غبار به راحتی وارد مجاری تنفسی می‌شود و در صورتی که به COPD (بیماری انسداد مزمن ریوی)، آسم یا عفونت ریوی مبتلا باشید، می‌تواند ریه‌های شما را تحریک کرده و علائم را بدتر کند. قارچ و کپک نیز می‌توانند باعث عفونت‌های تنفسی و تحریک و در نهایت منجر به خلط خونی شود.
  • برای کمک به جلوگیری از عوارض یا بدتر شدن علائم در اولین فرصت به پزشک داخلی مراجعه کنید. سرفه کردن و خلط ممکن است نشانه عفونت تنفسی باشد.

  درمان دارویی:

  • • آنتی بیوتیک: برای مثال در درمان پنومونی و سل آنتی بیوتیک تجویز می کنیم.
    • استروئید: برای درمان بیماری های التهابی استفاده می شود.
    • همچنین افرادی که به دنبال مصرف دارو دچار خلط خونی شدید شده اند ممکن است نیاز به دریافت خون یا مصرف داروهای دیگر برای جلوگیری از خونریزی داشته باشند.

• درمان های خانگی:
  • • مرطوب نگه داشتن هوا
    • نوشیدن آب زیاد به خصوص آب گرم برای حفظ رطوبت بدن
    • استفاده از لیمو، زنجبیل، سیر، ریشه ی شیرین بیان، نعنا و عسل
    • غرغره ی آب نمک

 

دکتر مهسا موسوی، فوق تخصص بیماری های ریه و آسم

دارای بورد فوق تخصصی، عضو انجمن متخصصان ریه اتحادیه اروپا و ایران

لازم به ذکر است که خدمات اسپیرومتری، برونکوسکوپی، تست خواب و توراسنتز مایع پلور(کشیدن آب ریه) توسط پزشک انجام میشود

جهت هماهنگی با مطب تماس بگیرید

آدرس مطب : مشهد- میدان ده دی-خیابان رازی غربی- بین راضی 8 و 10- ساختمان پزشکان آریا – مطب دکتر مهسا موسوی

شماره تماس : 38584681-051